Σε μια καθοριστική συγκυρία για την ελληνική αμυντική βιομηχανία, με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τις εθνικές ανάγκες να διαμορφώνουν νέες προοπτικές, ο Τάσος Ροζολής, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ), μιλά στο Capital.gr, με αφορμή και τη διεθνή έκθεση DEFEA 2025 που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη εβδομάδα, αναδεικνύοντας την ανάγκη θεσμικής αναδιοργάνωσης και ουσιαστικής συμμετοχής στις μεγάλες αλλαγές που έρχονται.
Ο ΣΕΚΠΥ ιδρύθηκε το 1984 και πλέον αριθμεί πάνω από 250 μέλη, κυρίως μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το 2019, οι εταιρείες-μέλη ήταν λιγότερες από 100. Η εντυπωσιακή αύξηση αποτυπώνει, σύμφωνα με τον κ. Ροζολή, την ενίσχυση του ενδιαφέροντος για τον κλάδο: “Οι εταιρείες βλέπουν ότι κάτι κινείται”, σημειώνει. Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι δεν πρόκειται μόνο για αμιγώς αμυντικές επιχειρήσεις, αλλά και για εταιρείες με πρόθεση να δραστηριοποιηθούν στον κλάδο.
Παρά τη θεσμική αναγνώριση του Συνδέσμου από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ως επίσημου συνομιλητή, ο ίδιος επισημαίνει ένα κρίσιμο έλλειμμα: την απουσία μόνιμης θεσμικής δομής με αρμοδιότητα την αμυντική βιομηχανία. “Δεν μπορείς να διαχειριστείς κάτι χωρίς υπεύθυνους”, λέει χαρακτηριστικά. “Δεν μιλάμε για άλλον έναν υφυπουργό, αλλά για εξειδικευμένα στελέχη – νομικούς με εμπειρία σε συμβάσεις, ειδικούς σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ανθρώπους που γνωρίζουν πώς εξασφαλίζονται συμβόλαια από το εξωτερικό”. Επικρίνει την πρακτική κατά την οποία στρατιωτικοί καλούνται να χειριστούν σύνθετες βιομηχανικές διαπραγματεύσεις: “Δεν γίνεται ένας άριστος συνταγματάρχης να μετατίθεται από τον Έβρο και την επόμενη μέρα να διαπραγματεύεται συμπαραγωγές – αυτό δεν συμβαίνει σε καμία άλλη χώρα”.
Η χαμένη ευκαιρία της Ελληνικής Προστιθέμενης Αξίας
Ο κ. Ροζολής στέκεται ιδιαίτερα στη σημασία της Ελληνικής Προστιθέμενης Αξίας (ΕΠΑ). Μέχρι το 2011, ίσχυε στη χώρα νομοθεσία που προέβλεπε ότι κάθε εξοπλιστική προμήθεια άνω των 10 εκατ. ευρώ όφειλε να περιλαμβάνει 30% εγχώρια συμμετοχή, ενώ ταυτόχρονα υπήρχαν και αντισταθμιστικά οφέλη που προσέθεταν άλλο ένα 10%.
“Μέχρι το 2011 είχαμε ένα περιβάλλον που απαιτούσε σχεδόν 40% συμμετοχή της ελληνικής βιομηχανίας. Αυτό δημιούργησε τις βάσεις της εγχώριας παραγωγής. Δεν μας έδωσαν τις δουλειές γιατί μας αγαπούσαν”, αναφέρει, επικαλούμενος παραδείγματα όπως η ΜΕΤΚΑ του Μυτιληναίου, που κατασκευάζει στον Βόλο και για όλο τον κόσμο τον πύργο και το σκάφος στα άρματα Leopard, και η Sunlight, που κατασκευάζει στην Ξάνθη τις μπαταρίες των περισσότερων υποβρυχίων.
Η κατάργηση του πλαισίου αυτού το 2011, στο όνομα της συμμόρφωσης με την ευρωπαϊκή Οδηγία περί μη διακρίσεων στις προμήθειες, είχε ως αποτέλεσμα – όπως λέει – “τον νόμο περί μη προμηθειών”. Παρά την τροποποίηση του 2019-2020, δεν υπήρξαν ουσιαστικές παρεμβάσεις, με συνέπεια σήμερα να προχωρούν μόνο διακρατικές συμφωνίες και απευθείας αναθέσεις.
Οι βιομηχανικές επιστροφές
Ο ΣΕΚΠΥ ζητά την επαναφορά της υποχρεωτικής εγχώριας συμμετοχής σε ποσοστό τουλάχιστον 30% σε κάθε εξοπλιστικό πρόγραμμα. “Είμαστε ίσως η μόνη χώρα που θα παραλάβει F-35 και δεν έχει διασφαλίσει ούτε ένα ευρώ επιστροφής στην εγχώρια βιομηχανία”, αναφέρει χαρακτηριστικά. Τονίζει πως το νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα, ύψους 20-25 δισ. ευρώ, που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την χώρα και την ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
“Η αμυντική βιομηχανία πρέπει να λειτουργεί με οποιαδήποτε κυβέρνηση. Χρειάζεται συνέχεια και σταθερότητα”, υπογραμμίζει. Αναγνωρίζει, μάλιστα, ότι από το 2019 και μετά “έχει γίνει έργο χωρίς προηγούμενο” στα εξοπλιστικά.
Αναφερόμενος στην πρόσφατη συνάντηση που είχαν στελέχη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας με τον Πρωθυπουργό, τη χαρακτήρισε “θετική”, επισημαίνοντας πως “δεν έχει ξαναγίνει κάτι αντίστοιχο στη νεότερη ιστορία”.
Ωστόσο, τονίζει ότι “χρειάζεται να βρεθεί ένα modus vivendi, όπως έγινε με τη Γενική Γραμματεία Εσόδων – μια σταθερή δομή με διακομματική στήριξη” .
“Μια ευκαιρία που εμφανίζεται κάθε 50 χρόνια”
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο κ. Ροζολής στον τομέα της υποστήριξης (support & follow-on) των οπλικών συστημάτων που αποκτούμε, εξηγώντας πως “ένα αεροσκάφος ή πλοίο κοστίζει στην εν συνεχεία υποστήριξή του, σε βάθος 30-40 ετών, τρεις έως τέσσερις φορές την αρχική του τιμή”. Και προσθέτει: “Εκεί πρέπει να μπουν και να συμμετέχουν ελληνικές εταιρείες – δεν μπορείς να καλείς τεχνικούς από τη Γαλλία ή άλλη χώρα κάθε φορά”.
Σύμφωνα με τον κ. Ροζολή, οι ελληνικές εταιρείες αυτό που ζητούν και θέλουν είναι να μπουν στο supply chain. “Θέλουμε να μπούμε στην αλυσίδα προμηθειών των μεγάλων εταιρειών. Σήμερα, οι ελληνικές αμυντικές επιχειρήσεις δεν ζουν από ελληνικά προγράμματα – ζουν από συμβάσεις στο εξωτερικό”, σημειώνει.
Τονίζει, επίσης, τη σημασία του ανθρώπινου δυναμικού στον αμυντικό τομέα: “Η δουλειά αυξάνεται, αλλά υπάρχει τεράστια δυσκολία στο να βρεις κατάλληλο προσωπικό. Και αν αυτό ισχύει για την Ελλάδα, σκεφτείτε τι θα συμβεί στη Γερμανία. Θα αναζητήσουν ανθρώπους από εδώ. Είναι όμως μια ευκαιρία που εμφανίζεται κάθε 50 χρόνια και η ελληνική αμυντική βιομηχανία δεν πρέπει να την χάσει”.
Όπως λέει, η νέα εποχή στον αμυντικό τομέα με έμφαση σε drones, ηλεκτρονικά συστήματα και προηγμένες τεχνολογίες “ταιριάζει στην ελληνική πραγματικότητα”. Φέρνει το παράδειγμα του Ισραήλ, το οποίο – χωρίς να κατασκευάζει φρεγάτες ή αεροσκάφη – επενδύει σε τομείς όπως τα drones, η πυραυλική τεχνολογία, η κυβερνοάμυνα και η τεχνητή νοημοσύνη: “Αυτά τα ξέρουμε και οι Έλληνες– και μπορούμε να τα αναπτύξουμε”.
“Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή, όπου όλα αλλάζουν. Είναι μια τεράστια ευκαιρία για την Ελλάδα. Είναι σαν να έχουν επιστρέψει όλοι οι παίκτες στην αφετηρία. Δεν χρειάζεται απαραίτητα να πρωτοστατήσουμε – αρκεί να είμαστε μέτοχοι στις μεγάλες αλλαγές που έρχονται”.
Καταλήγοντας, τονίζει πως “το θέμα είναι βαθιά οικονομικό”. “Δεν πρόκειται για έξοδα – αλλά για έσοδα. Οι επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία έχουν τον μεγαλύτερο συντελεστή μόχλευσης, φτάνοντας το 3% έως 5%”.
Η DEFEA
Η διεθνής έκθεση άμυνας και ασφάλειας DEFEA θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα από τις 6 έως τις 8 Μαΐου 2025, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και με τη συνεργασία του ΣΕΚΠΥ, από την εταιρεία ROTA AE. Όπως εξηγεί ο κ. Ροζολής, η ιδέα ξεκίνησε το 2017, αλλά η πρώτη υλοποίηση καθυστέρησε λόγω της πανδημίας. Πλέον, η DEFEA αποτελεί θεσμό διεθνούς κύρους, ενισχύοντας τη θέση της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό αμυντικό χάρτη. “Οι εκθέσεις εδώ καταφέρνουν να αποκτούν περιφερειακό χαρακτήρα – δεν είναι απλά ‘ελληνικές’”, λέει, επισημαίνοντας πως “πάνω από 400 οντότητες, εκ των οποίων οι 200 ελληνικές, θα συμμετέχουν φέτος – εταιρείες, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα”.
“Θα είναι η μεγαλύτερη από τις προηγούμενες δύο φορές, ο Υπουργός Άμυνας θα κάνει τα εγκαίνια και θα είναι μεγάλη μας χαρά να την επισκεφθεί και ο Πρωθυπουργός. Στη Γαλλία, δεν νοείται αμυντική έκθεση χωρίς την παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το σημαντικό για τους επισκέπτες είναι ότι δεν θα δουν μόνο 200 ελληνικές εταιρείες, αλλά και πανεπιστημιακά παραρτήματα, καθώς και μεγάλες διεθνώς εταιρείες”, καταλήγει ο κ. Ροζολής.
