Η παρουσία μου στη διεθνή έκθεση Άμυνας και Ασφάλειας FEINDEF στη Μαδρίτη δεν ήταν απλώς μια ακόμη επαγγελματική αποστολή. Ήταν μια αφορμή για προβληματισμό. Παρατηρώντας από κοντά την οργανωμένη, συντονισμένη και στρατηγικά προσανατολισμένη παρουσία χωρών όπως η Τουρκία, δεν μπορούσα παρά να αναρωτηθώ: γιατί εκείνοι μπορούν – και εμείς όχι;
Η διεθνής έκθεση Άμυνας και Ασφάλειας FEINDEF στη Μαδρίτη ανέδειξε, με τον πλέον απτό τρόπο, τη θεσμική ανεπάρκεια, που συνεχίζει να χαρακτηρίζει την ελληνική προσέγγιση στον τομέα της Αμυντικής Βιομηχανίας.
Ανάμεσα στις εντυπωσιακές κρατικές παρουσίες, ξεχώριζε εκείνη της Τουρκίας. Όχι μόνο λόγω του μεγέθους της αποστολής, αλλά κυρίως λόγω της κρατικής οντότητας που την πλαισίωνε: της Γραμματείας Αμυντικής Βιομηχανίας της Τουρκικής Προεδρίας (SSB) και τη σημασία αυτού του γεγονότος.
Μια δομή που ιδρύθηκε ήδη από το 1985, η οποία σήμερα διαχειρίζεται πάνω από 750 προγράμματα και λειτουργεί ως μοχλός ενίσχυσης της παραγωγής, της εξωστρέφειας, των συμπαραγωγών και των επενδύσεων, με κύριο γνώμονα την τεχνολογική και βιομηχανική κυριαρχία της χώρας.
Το παράδειγμα της Τουρκίας είναι μακρόπνοο. Ωστόσο, ακόμα πιο αποκαλυπτικό είναι το παράδειγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παρά το γεγονός ότι η κυπριακή αμυντική βιομηχανία βρίσκεται σε βρεφικό στάδιο, η κυπριακή κυβέρνηση προχώρησε πρόσφατα στη σύσταση Συμβουλίου Αμυντικής Βιομηχανίας, με αποστολή τη διαμόρφωση προτάσεων προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την ενίσχυση της εθνικής αμυντικής τεχνολογικής βάσης, την ανάπτυξη συνεργειών με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και την ευθυγράμμιση της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής με τις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς.
Το έτερο κράτος του Ελληνισμού, μια χώρα μικρότερη σε μέγεθος και δυνατότητες από την Ελλάδα, δείχνει πολιτική τόλμη και θεσμική πρόβλεψη – εκεί όπου η Ελλάδα επιμένει να σιωπά.
Η Ελλάδα, αντιθέτως, παραμένει χωρίς θεσμική στέγη για την Αμυντική της Βιομηχανία. Χωρίς ενιαίο σχεδιασμό, χωρίς διαχρονική πολιτική, χωρίς συντονισμένο μηχανισμό υποστήριξης ή υλοποίησης. Η συμμετοχή των ελληνικών εταιρειών στα εξοπλιστικά προγράμματα εξακολουθεί να γίνεται αποσπασματικά, ευκαιριακά και χωρίς εγγυήσεις συνέχειας.
Κι όμως, η δυναμική υπάρχει. Το ελληνικό αμυντικό οικοσύστημα απαρτίζεται πλέον από περίπου 260 εταιρείες. Το ⅓ αυτών δραστηριοποιείται αποκλειστικά στον χώρο της άμυνας, με αυξανόμενη εξειδίκευση σε τομείς της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης, όπως τα drones, τα κυβερνοσυστήματα, και οι εφαρμογές AI. Πρόκειται για ένα οικοσύστημα που παράγει κυρίως το λογισμικό των οπλικών συστημάτων, όχι το υλικό τους – και άρα απαιτεί επένδυση στη σύνδεση με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και πολιτικές R&D, που σήμερα απουσιάζουν συστηματικά – με φωτεινή εξαίρεση τη σύσταση του DefencEduNet, του πρώτου cluster άμυνας της χώρας.
Την ίδια στιγμή, ενώ ο εξοπλιστικός σχεδιασμός της Ελλάδας μετά το 2020 υπερβαίνει τα 11,5 δισ. ευρώ, η συμμετοχή των εγχώριων εταιρειών στην παραγωγή και την υποστήριξη των νέων οπλικών συστημάτων παραμένει περιορισμένη. Το μάθημα από τη δεκαετία του 1990 είναι πικρό: τεράστια εξοπλιστικά προγράμματα με μηδενικό αντίκρισμα για τη βιομηχανική βάση της χώρας, καθώς τα περιβόητα offsets αποδείχθηκαν ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην ιστορία των εξοπλισμών.
Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη ταλέντου ή γνώσης. Η χώρα διέθετε και διαθέτει ικανούς επιστήμονες, εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό και επιχειρήσεις με τεχνογνωσία. Εκείνο που δεν διέθετε και εξακολουθεί να μην διαθέτει είναι μια σταθερή κρατική δομή, που να χαράσσει πολιτική, να συντονίζει δράσεις, να προσελκύει επενδύσεις και να διεκδικεί διεθνή συμπαραγωγικά σχήματα.
Γι’ αυτό και ο ΣΕΚΠΥ επαναφέρει με έμφαση την πάγια του πρόταση: την ίδρυση Υφυπουργείου ή Γραμματείας Αμυντικής Βιομηχανίας, με σαφή αρμοδιότητα, οριζόντια διασύνδεση με τα Επιτελεία και τα συναρμόδια υπουργεία, διακριτό ρόλο στις διεθνείς διαπραγματεύσεις και διαχρονική θεσμική αποστολή. Ένας φορέας που θα διαμορφώνει πολιτική και δεν θα τρέχει να προσαρμόζεται στις συγκυρίες.
Η Εθνική Άμυνα δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο σε αγορές. Χρειάζεται παραγωγή, τεχνολογική αυτάρκεια, και μια βιομηχανία που να είναι στρατηγικός εταίρος και όχι απλός παρατηρητής. Είναι η ώρα η Πολιτεία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να υιοθετήσει μια θεσμική αρχιτεκτονική εφάμιλλη των διεθνών πρακτικών και των εθνικών μας φιλοδοξιών.
Γιατί άλλες χώρες, με λιγότερους πόρους ή μικρότερο βιομηχανικό αποτύπωμα, έχουν ήδη οικοδομήσει θεσμούς και πολιτικές για την ανάπτυξη του αμυντικού τους οικοσυστήματος, ενώ η Ελλάδα παραμένει θεσμικά ακάλυπτη και στρατηγικά ασυντόνιστη;
Η απουσία δομών δεν είναι τεχνικό ζήτημα – είναι θέμα πολιτικής επιλογής.
Αναστάσιος Ροζολής
Πρόεδρος ΔΣ του ΣΕΚΠΥ
